الگو سازی و رعایت ارزش های اخلاقی از کارکردهای مناسک شیعه است

خبرگزاری مهر -گروه دین و اندیشه-نگار احدپور اقبلاغ: دین در بسیاری از جوامع جز بنیادی و اساسی از فرهنگ است که هنجارآفرینی و نقش‌آفرینی مهمی در حیات اجتماعی انسان ایفا می‌کند. دین ترکیبی از باورها و اعمال است. مراسم و مناسک از اعمال دینی است که بخش گسترده‌ای از کنش‌های اجتماعی ما را شکل می‌دهند. تنوع، گستردگی، پویایی، تأثیر فرا زمان و مکان، از جمله ویژگی‌های مراسم و مناسک دینی در فرهنگ جامعه ماست.

به مناسبت ایام فاطمیه با محمد فراهانی، رئیس بسیج مداحان کشور در این خصوص به گفتگو نشستیم که در ادامه حاصل آن را می‌خوانید:

محمد فراهانی، رئیس بسیج مداحان کشور با اشاره به کارکردهای فرهنگی و اجتماعی مراسم و مناسک شیعه در عصر امروز عنوان کرد: افرادی که تحت تعلیمات و آموزش‌های هیأت قرار می‌گیرد و مسائل دینی و شرعی خود را در آنجا فرا می‌گیرند، یک هویت مذهبی پیدا می‌کنند که این هویت باعث جهت دهی به شخصیت فردی آنها می‌شود و بر اخلاق و رفتار آنها تأثیر می‌گذارد و لذا این فرد در اجتماع دارای هویت و شخصیتی مثبت می‌گردد و از بسیاری از انحرافات، مانند مواد مخدر، شرارت، انحرافات جنسی و… دور می‌گردد.

وی عنوان کرد: به جرأت می‌توان گفت، قسمتی از فرهنگ شخصی هر شیعه و بخش اعظم فرهنگ و تمدن اسلامی شیعی، نشأت گرفته و متأثر از فرهنگ عاشورا است.

هویت بخشی و الگوسازی

فراهانی افزود: مقام معظم رهبری علاج خروج از بحران هویت جهان را، در اسلام می‌دانند، چنانچه می‌فرمایند: «اگر بشر از بحران هویّت رنج می‌برد، از بحران معنویّت رنج می‌برد، از بی‏احترامی نسبت به سنتّ های بشری رنج می‌برد؛ پدر به پسر رحم نمی‌کند، پسر به پدر احترام نمی‌کند، پاس سنّت های گذشته را نمی‌دارند، ارزشی برای ارزشهای غیر شخصی قائل نیستند، این یک بحران است. امروز ملت‌های غرب به این بحران دچارند؛ و علاجش در اسلام است.»

وی خاطرنشان کرد: یکی از کارکردهای بسیار مؤثر هیأت‌های مذهبی، الگوسازی، مبتنی بر دین باوری و رعایت هنجارها، ارزشها و اخلاقیات است. افراد با حضور در دسته جات، تکایا و حسینیه‌ها و استماع احادیث و درس‌های اخلاقی و گوش دادن به آیات الهی و اشعار مداحان در مدح و ثنای اهل بیت به صورت علمی و کاربردی (تعلیم و تربیت)، راه به فرهنگی می‌برند که مبنای آن رعایت معنویات، اخلاقیات، اصول و مبانی انسانی، خودشناسی و خداشناسی است. این کارکرد، انسان را برای رسیدن به یک هویت مذهبی و حیات دینی کمک می‌کند.

کنترل غیر مستقیم انسان‌ها

رئیس بسیج مداحان کشور در خصوص دیگر کارکردهای اجتماعی عزاداری‌های تشیع بیان کرد: نفس اماره همواره انسان را به کارهای زشت و ناروا وامی دارد. و در آموزه‌های دینی، راه کنترل نفس، اقامه نماز، ذکر و یاد خدا و آگاهی از دستورات الهی که در قرآن آمده، یاد شده است. در بررسی‌های به عمل آمده در ایام و مناسبت‌های اسلامی، تعظیم شعائر دینی به خصوص در ماه‌های محرم، صفر، رمضان و فصول نیایش مشخص شده، انسان‌ها کمتر دچار هوای نفس شده، حتی بزه کاران، مجرمین، مفسده جویان نیز بعضاً در این ایام از فعالیت‌های غیر اخلاقی انسانی و انحراف آمیز خود کاسته و به سوی معنویات و برنامه‌های الهی روی می‌آورند. بنابراین هیئات مذهبی و دیگر نهادهای دینی، با آگاه سازی جامعه نسبت به دستورات الهی، اقامه نماز و ذکر خدا و اهل بیت علیهم السلام، در کنترل غیر مستقیم جامعه و افزایش حال و هوای معنوی نقش بسیار حائز اهمیتی دارند.

ج) مساعدت، دستگیری و انفاق

هیأت‌های مذهبی در زمینه‌های دیگری چون انجام اعمال انسان دوستانه، انفاق و دستگیری از محرومین، تهیه جهیزیه و امکانات اولیه زندگی برای تازه عروسان و زوجهای جوان کم توان، ایجاد صندوق‌های قرض الحسنه و اهدا وام‌های بدون بهره و راه اندازی سیستم‌های خدمات درمانی رایگان و… به واسطه‌ی ایجاد ارتباط بین افراد خیّر و توانمند جامعه با افراد بی بضاعت و کم توان فعالیت می‌نمایند.

اگر هیئت نسبت به این امر مهم بی توجه باشند، ممکن است دچار تبعاتی گردند چنانچه مقام معظم رهبری در تفسیر آیه‬ شریفه‏‬ «فاعقبهم نفاقا فی قلوبهم الی یوم یلقونه بما اخلفوا اللَّه ما وعدوه» می‌فرمایند: «به اینها (مسلمانان صدر اسلام) گفته شد انفاق کنید، ولی به تعهد خود عمل نکردند؛ لذا نفاق بر قلب آنها مسلط شد؛ یعنی وقتی انسان نسبت به تعهدی که با خدای خود دارد، بی‌توجهی نشان داد و خلف وعده کرد، نفاق بر قلب او مسلط می‌شود.»